Gluten hassasiyeti, bireylerin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir gıda duyarlılığı problemidir. Tıbbi literatürde gluten intoleransı olarak da adlandırılan bu durum, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten adlı proteine karşı vücudun gösterdiği reaksiyonlar sonucu ortaya çıkar. Bazı bireylerde gluten tüketimi çeşitli fiziksel ve psikolojik semptomlara neden olabilir.
Bu hassasiyetin belirtilerini tanımak, doğru zamanda uygun
adımlar atmanızı kolaylaştırabilir. Bu yazıda gluten hassasiyeti
belirtilerine, tanı sürecine ve bu konuda dikkat edilmesi gerekenlere değindik.
Gluten Hassasiyeti Belirtileri Nelerdir?
Gluten hassasiyeti, her bireyde farklı şekillerde kendini
gösterebilir. Ancak bazı semptomlar daha yaygın olarak görülür ve tanı
aşamasında önem taşır.
Gluten hassasiyeti belirtileri arasında şunlar yer alabilir:
- Karında şişkinlik
- Sürekli yorgunluk hissi
- Gaz problemi
- Karın ağrısı
- Kabızlık
- Mide rahatsızlıkları
- Migren atakları
- Anksiyete ve depresyon
- Kas ve eklem ağrıları
- Cilt problemleri
- Nedensiz kilo kaybı
Belirtiler kişiden kişiye değişebileceği gibi, bazı
bireylerde bu semptomların hiçbiri görülmeyebilir. Bu nedenle, kesin tanı
koymak için mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulması gereklidir.
Gluten Hassasiyeti Tanısı İçin Hangi Bölüme Gidilmeli?
Gluten hassasiyeti şüphesi durumunda ilk adım olarak aile
hekiminize başvurmanız önerilir. Hekiminiz belirtilerinizi değerlendirerek sizi
ilgili uzmana yönlendirecektir. Bu süreçte en doğru başvuru noktası gastroenteroloji
bölümüdür.
Gastroenteroloji, sindirim sistemi hastalıklarının tanı ve
tedavisinde uzmanlaşmış bir tıbbi alandır. Bu bölümde yapılacak tetkikler
doğrultusunda gluten hassasiyeti veya çölyak hastalığı gibi durumlar
değerlendirilebilir ve gerekli tedavi planı oluşturulabilir.
Gluten İntoleransı Tanısında Kullanılan Testler
Gluten intoleransı tanısı koymak için çeşitli test ve
değerlendirmeler uygulanır. Gluten intoleransı tespit aşamaları aşağıdaki
gibidir:
- Hasta öyküsü ve semptom analizi: İlk aşamada, bireyin
yaşadığı belirtiler detaylı bir şekilde değerlendirilir.
- Kan testleri: Özellikle çölyak hastalığını dışlamak
amacıyla yapılan testlerdir.
- Eliminasyon diyeti: Glutensiz bir diyet uygulanarak
belirtilerin azalıp azalmadığı gözlemlenir.
- Gerekli görülen diğer tetkikler: Uzman hekim
tarafından ihtiyaç duyulursa ileri düzey testler de yapılabilir.
Bu süreçte, bireyin gluten hassasiyeti belirtilerini
tanıması ve doktoru ile paylaşması, tanının doğruluğu açısından önemlidir.
Glutensiz Yaşam İçin Öneriler
Gluten hassasiyeti tanısı konulan bireyler için en etkili
çözüm, gluteni tamamen beslenme düzeninden çıkarmaktır.
Glutensiz yaşama geçiş sürecinde dikkat edilmesi gereken
bazı temel noktalar şunlardır:
- Etiket okuma alışkanlığı edinin. “Gluten içermez”,
“gluten free” veya “G” sembolleri ürün seçiminde yol gösterici olabilir.
- Çapraz bulaş riskine karşı önlem alın. Glutensiz
ürünler için ayrı mutfak gereçleri (bıçak, kesme tahtası, tencere vb.)
kullanılmalıdır.
- Alternatif unlara yönelin. Pirinç, nohut, mısır veya
kestane unu gibi glutensiz unları tercih edebilirsiniz.
- Dışarıda yemek konusunda dikkatli olun. Glutensiz
menü sunan restoranları tercih etmek veya evde yemek hazırlamak daha güvenli
olabilir.
- Diyetisyen desteği alın. Uzman desteğiyle sağlıklı ve
dengeli bir glutensiz beslenme planı oluşturabilirsiniz.
Başlangıçta zorlayıcı gibi görünse de glutensiz yaşam için sayısız alternatif mevcuttur. Bilinçli tercihlerle yaşam kalitenizi yükseltebilirsiniz.
Gluten İçeren Gıdalar
Glutensiz beslenme sürecinde kaçınılması gereken bazı temel
gıdalar şunlardır:
- Buğday
- Arpa
- Çavdar
- Bulgur
- Kuskus
- Beyaz ekmek
- Poğaça, simit ve diğer unlu mamuller
- Makarna
- Hazır gıdalar (özellikle katkı maddesi içerenler)
- Yulaf (çapraz bulaş riski nedeniyle)
Tüketilecek her ürünün etiket bilgisi dikkatlice
incelenmeli, “gluten free” ibaresi olmayan ürünlerden uzak durulmalıdır.
Gluten Hassasiyeti ile Çölyak Hastalığı Arasındaki Fark
Gluten hassasiyeti ve çölyak hastalığı sıklıkla karıştırılsa
da aralarında belirgin farklar vardır:
T.C. Sağlık Bakanlığı’nın yayınladığı Metabolizma ve Çölyak rehberine göre çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin glutene karşı verdiği anormal tepkilerle karakterize, otoimmün bir hastalıktır. Bu durum ince bağırsakta hasara yol açabilir.
Gluten intoleransı ise bağışıklık sistemini doğrudan
etkilemez, daha çok sindirimsel ve nörolojik belirtilerle kendini gösterir.
Her iki durumda da gluten tüketimi sağlık sorunlarına yol açabilir; ancak tanı ve tedavi yöntemleri farklıdır. Bu nedenle doğru teşhis ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.