Guatr, tiroid bezinin büyümesiyle karakterize edilen bir hastalıktır. Tiroid bezinin tamamında büyüme görülebileceği gibi, nodül adı verilen küçük yumrular da oluşabilir. Yapılan tetkikler sonucunda guatrın türü ve hormon düzeyleri değerlendirilerek uygun tedavi planı oluşturulur. Bu yazımızda guatr hangi bölüm bakar sorusuna kapsamlı bir yanıt verdik.
Guatr’a Hangi Bölüm Bakar?
Guatr, tiroid beziyle ilgili bir hastalık olduğu için
öncelikle Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları bölümüne
başvurulmalıdır. Endokrinoloji uzmanları; tiroidin büyüme şekli, hormon
düzeyleri ve varsa nodül oluşumlarını değerlendirir.
Bazı durumlarda ilk değerlendirme için Genel Cerrahi
ya da İç Hastalıkları (Dahiliye) bölümüne da başvurulabilir. Gerekli
görüldüğünde hasta endokrinoloji bölümüne yönlendirilir.
Guatr Çeşitleri ve Sınıflandırılması
Tiroid bezi boyunda yer alan kelebek şeklindeki endokrin
bezdir. Çeşitli hormonlar salgılayarak vücutta; metabolizma, vücut ısısı, ruh
hali, nabız ve sindirim gibi pek çok işleyişi düzenler. Tiroid hormonlarının
değişimi guatra sebep olabilir.
Guatrın büyüme şekline bağlı olarak farklı şekillerde
isimlendirilebilir. Yaygın olarak tüm tiroid bezinin şişmesi görülür. Bunun
yanı sıra nodüler veya multinodüler guatr görülebilir. Bunlar tiroid bezi
içerisinde nodüllerin gelişmesi sonucu oluşur.
Ayrıca guatr hormon düzeylerine göre de sınıflandırılabilir.
Zehirli ve toksik olmayan guatr olarak iki başlık altında incelenebilir.
Zehirli guatr tiroid hormonunun aşırı üretilmesi durumudur. Toksik olmayan
guatr tiroid seviyelerinin normal olup sadece tiroidin şişmesi durumudur.
Guatr hastalığı kadınlarda erkeklere oranla ve 40 yaş
sonrasında daha sık görülür. Özellikle obezite, insülin direnci, ailesinde
tiroid geçmişi ve çeşitli metabolik sendromları olan kişilerde guatr görülme
ihtimali daha yüksektir. Guatrın en büyük sebeplerinden biri iyot
eksikliğidir.
Guatr’ın büyüme şekline ve hormon üretim düzeyine göre
sınıflandırıldığı liste:
- Diffüz Guatr: Tüm tiroid bezinin yaygın şekilde
büyümesidir.
- Nodüler Guatr: Tiroid içinde bir veya birden fazla
nodül oluşmasıyla gelişir. Tek nodül varsa “unonodüler”, birden fazla varsa
“multinodüler” olarak adlandırılır.
- Toksik Guatr: Tiroid hormonunun fazla üretildiği
(hipertiroidi) durumudur.
- Toksik Olmayan (Basit) Guatr: Hormon seviyeleri normaldir ancak bez büyümüştür.
Guatr Belirtileri
Guatr bazı kişilerde zor anlaşılan bir durumken bazı
kişilerde tiroid bezinin fazla büyümesinden kaynaklı olarak direkt olarak
tespit edilebilir. Tiroid bezinin büyümesinin yanı sıra farklı belirtiler de
görülebilir.
Guatr belirtileri şu şekildedir:
- Boğazda ağrı ve sıkışma hissi,
- Seste kısılmalar,
- Boyun damarlarının şişmesi,
- Öksürük,
- Hırıltılı nefes,
- Yutma güçlüğü,
- Kalp atışının hızlanması,
- Heyecan ve titreme,
- İshal,
- Hızlı kilo kaybı,
- Yorgunluk,
- Kuru cilt,
- Regl döngüsünde düzensizlik,
Guatrda belirtiler tiroid bezinin fazla veya az çalışmasına
bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Belirtilerin bir uzman tarafından
değerlendirilmesi gereklidir.
Guatr Hangi Tahlilde Belli Olur?
Guatr teşhisi için ilk olarak doktorunuz fiziksel muayene
yapacaktır. Bunun sonucunda tiroidin büyümesi gözlemlenirse farklı testlerle
detaylı teşhis yapılması istenebilir.
Tiroid kan testiyle tiroid hormonlarını ölçerek seviyesinin
normal olup olmadığı incelenir. Ayrıca antikor testleriyle de guatr nedeniyle
üretilen bazı antikorlar aranır. Nodüllerin gözlemlenmesi için de ultrason
kullanılabilir.
Nodüllerin detaylı incelenmesi için de biyopsi tercih
edilebilir. Bu kanser olasılığını değerlendirmek için kullanılabilir. Guatrın
yayılımın incelenmesi için MRI veya BT gibi görüntüleme teknolojileri de tercih
edilebilir.
Guatr Tedavi Süreci
Guatr şiddetine göre tedavi süreci de değişiklik
gösterebilir. Basit seviyede bir guatr kendiliğinden geçebilir. Doktorunuzun
durumu süreç içerisinde gözlemlemesi gereklidir.
Tiroid hormonunu düzenlemek için çeşitli ilaç tedavileri
uygulanabilir. Ayrıca aşırı aktif tiroid bezleri için radyoaktif iyot tedavisi
de uygulanabilir. Guatr ciddi anlamda nefes alma ve yutma sorunlarına neden
oluyorsa ameliyat gerekebilir.
Guatr Neden Olur?
Guatrın bilinen ve en sık karşılaşılan nedeni iyot
eksikliğidir. Tiroidin sağlıklı bir şekilde tiroid hormonu üretmesi için iyota
ihtiyacı vardır.
Yeterli iyot alınmadığında tiroid daha fazla hormon üretmeye
çalışarak büyür. İyot alımının arttırılması için iyotlu tuz, deniz ürünleri ve
süt ürünleri tüketimi faydalı olabilir.
Guatrın bir diğer nedeni de graves denilen otoimmün bir
hastalıktır. Bu hastalıkta bağışıklık sistemi tiroide saldırarak büyümesine
sebep olabilir. Yine bir diğer otoimmun hastalık olan haşimato da tiorid
bezinde iltihaplanmaya neden olarak guatra sebep olabilir. Hamilelik süresince
de üretilen hormonlardan bazıları tiroide sebep olabilir.