Polikistik Over Sendromu (PCOS), üreme çağındaki kadınlarda yaygın olarak görülen hormonal bir bozukluktur. Hormon dengesizlikleri nedeniyle adet düzensizliği, erkek tipi tüylenme, sivilce, kilo artışı ve doğurganlık problemleri gibi çeşitli semptomlara yol açabilir. Polikistik over neden olur? PCOS’un altında yatan nedenleri, tedavi yaklaşımlarını ve yaşam kalitesini artırmaya yönelik önerileri sizin için derledik.
Polikistik Over Neden Olur?
PCOS, yumurtalıklarda olgunlaşmamış yumurta hücrelerinin
birikmesiyle karakterizedir. Bu durum genellikle düzensiz yumurtlama
süreçlerinden kaynaklanır. Her ne kadar PCOS’un kesin nedeni tam olarak
bilinmese de, hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülen bazı faktörler
bulunmaktadır
Polikistik over sendromuna sebep olabilecek durumlar şu
şekildedir:
- İnsülin direnci,
- Androjen fazlalığı,
- Genetik,
- Enflamasyon,
PCOS ve insülin direnci birbirini tetikleyebilen
durumlardır. Kandaki şekerin vücuttaki diğer hücrelere taşınmasını sağlayan
hormon insülindir. Hücreler insüline yeterince yanıt vermediğinde pankreas daha
fazla insülin üretir. Bunun sonucunda yumurtalıklarda erkeklik hormonlarının
üretimi artar. Bu da sivilce, tüylenme ve doğurganlık problemlerine sebep
olabilir.
Androjen (erkeklik hormonu) fazlalığı yumurtaların
gelişimini engeller. Bunun sonucunda da yumurtalıklarda olgunlaşmamış
yumurtalar birikir.
Genetik yatkınlık da PCOS için etkilidir. Ailesinde bu
hastalığa sahip kişilerin bu hastalığa sahip olma ihtimali daha yüksektir.
Ayrıca bağışıklık sisteminde hafif şekilde iltihap olması yumurtalıkları
etkileyebilir.
Polikistik Over Belirtileri
Polikistik over belirtileri hormon bozukluğunun şiddetine
göre farklılık gösterebilir. Belirtilerin dikkatli bir şekilde gözlemlenmesi ve
doktor kontrolünde değerlendirilmesi gerekir.
Polikistik over belirtileri şu şekildedir:
- Regl düzensizlikleri,
- Erkek tipi tüylenme,
- Akne,
- Yağlı cilt,
- Obezite,
- Doğurganlık problemleri,
- Yumurtalıklarda gözlemlenen küçük kistler,
- Saç dökülmesi,
Bu belirtiler kadınlarda ergenlik döneminde başlayarak
zamanla artabilir. Bir doktor gözleminde tüm belirtilerin değerlendirilmesi
gerekir.
Polikistik over sendromu yalnızca fiziksel olarak değil
psikolojik olarak da kişiye etkileyebilir. Bu sendroma sahip olan kadınlarda
depresyon, anksiyete görülme sıklığı sahip olmayanlara göre daha yüksek
olabilir.
PCOS Nasıl Teşhis Edilir?
Polikistik Over Sendromu tanısı konulurken aşağıdaki üç ana
kriterden en az ikisinin mevcut olması gerekir:
- Adet düzensizlikleri,
- Hiperandrojenizm (yüksek androjen seviyeleri veya buna bağlı
semptomlar),
- Yumurtalıklarda polikistik görünüm (ultrason ile saptanır).
Tanı sürecinde kan testleri ve ultrason görüntüleme
yöntemleri bir arada değerlendirilir.
Polikistik Over Tedavisi
Polikistik over sendromunda kesin bir tedavi olmamakla
birlikte semptomların azaltılması için çeşitli uygulamalar yapılabilir. Tedavi
planlaması hekim tarafından yapılır.
Polikistik over tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri
önerilir. Bunların ilk sırasında diyet ve egzersiz gelir. Hayat değişiklikleri
insülin direncini azaltabilir. Özellikle kişinin sağlıklı bir kiloda olması
kişinin yumurtlamasında belirgin bir iyileşme sağlar. Bunun yanı sıra işlenmiş
gıdalardan kaçınmak da kan şekeri seviyesini düşürür ve semptomların daha az
görünmesini sağlayabilir.
Polikistik Over Sendromunda İlaç Tedavisi
Polikistik over sendromunda bazı durumlarda ilaç tedavisi
gerekebilir. İlaç tedavileriyle kişinin semptomlarının hafifletilmesi
amaçlanır. En sık kullanılan ilaçlardan biri doğum kontrol haplarıdır. Bu
haplar androjen (erkeklik hormonu) seviyelerini düşürür.
İnsülin duyarlılığını artıran haplar sayesinde de hormon
dengelenmesi sağlanabilir. Ayrıca kişi hamile kalmak istiyorsa yumurtlamayı
tetikleyici ilaçlar da kullanılabilir. İlaç kullanım süreci doktor tarafından
belirlenir. Hormon ilaçlarından en iyi şekilde faydalanılması için düzenli
kullanım oldukça önemlidir.
Polikistik Over Sendromu Hamile Kalmayı Etkiler mi?
PCOS yumurtlama bozukluğu kaynaklı bir hastalık olduğundan
hamile kalma sürecini zorlaştırabilir. Bunun için çeşitli hormon tedavileri,
yumurtlamaya yardımcı olacak ilaçlar ve çeşitli hayat değişiklikleri önerilir.
Yaşam tarzını değiştirmek, sağlıklı bir kiloda olmak yumurtlamayı teşvik
edeceğinden hamile kalmak isteyen kişiler için önerilir.
Polikistik Over Sendromu, multidisipliner bir yaklaşım
gerektiren karmaşık bir sağlık sorunudur. Erken tanı, düzenli takip ve bireye
özel tedavi planlaması sayesinde hem fiziksel hem de psikolojik etkileri en aza
indirilebilir.